"FORUM O GÓRACH"

WojtekB

Otwieram temat służący do opisywania szczytów. W tym miejscu tych należących do Beskidu Sądeckiego. Opisy te w całości są mojego autorstwa. Smile

Jaworzyna Krynicka || 1114 m.n.p.m. || Beskid Sądecki

Jaworzyna Krynicka - jest to pierwszy od wschodu szczyt w grzbiecie głównym Beskidu Sądeckiego (a konkretnie jego części wschodniej). Stanowi ona zarazem najwyższy szczyt Pasma Jaworzyny Krynickiej, 12 w całym Beskidzie oraz 8 w jego grzbiecie głównym...

Jej MDW wynosi 444 m, co sprawia że jest drugim pod względem wybitności szczytem w Beskidzie Sądeckim i najwybitniejszym w Paśmie Jaworzyny Kr. Jest także punktem węzłowym (zwornikiem) dla dwóch dość długich, południowych grzbietów bocznych (Bystrego Wierchu - pd-wsch i Zarub - pd-zach.), zaś grzbiet główny załamuje się w nim pod kątem 60 stopni i biegnie dalej na pn-zach. ku Bukowej. Wznosi się nad nad dolinami: Izworu, Szczawnika, Czarnego Potoku i Jastrzębika. Na wsch. stokach 8 metrowy ostaniec skalny zwany Diabelskim Kamieniem (od 2003 r. podtrzymywany przez drewniane podpory w celu zapobiegnięcia dalszych skutków erozji). W jego pobliżu również malutka jaskinia.

[Na temat powstania Diabelskiego Kamienia istnieją dwie legendy:

I - Znad Tatr wraz z olbrzymim głazem pochodzącym stamtąd leciał Diabeł. Przelatując nad Pasmem Jaworzyny Krynickiej, był już jednak tak zmęczony że wypuścił ten kamień z rąk. Kamień ugrzązł na Jaworzynie i nie dało się go już stamtąd ruszyć.

II - Diabeł był niezadowolony z tego powodu że coraz więcej osób nawiedza Jaworzynę w której znajdowała się jego siedziba. Postanowił więc zawalić kamieniami źródła. Robota szła mu jednak tak powoli, że nie uwinął się przed rankiem. Porzucił więc ten kamień a sam czmychnął w inne rejony Karpat]

Zachodnie i północne partie szczytowe zajmuje pokaźna Hala Jaworzyna Krynicka (zasobna w borówki). Na północnych stokach użytek ekologiczny "Las pod Jaworzyną". Pd - wsch. stokami biegnie ścieżka przyrodnicza PPK, pozwalająca lepiej poznać przyrodę tego masywu.

W roku 1997 uruchomiono na Jaworzynie Krynickiej pierwszą w Polsce kolejkę gondolową.

[Plany jej uruchomienia snuto już w latach 50-tych XX w., kiedy to starano się o uruchomienie absurdalnego wyciągu z Góry Parkowej właśnie na Jaworzynę. Przełom nastąpił w roku 1995, kiedy zaczęto budować trasę kolejki. Od 1996 r. na deptaku w Krynicy eksponowany wagonik (prototyp był w kolorze żółtym). Otwarcie nastąpiło w sierpniu 1997 r. Obecnie jej długość wynosi blisko 2,5 km, a czas przejazdu to mniej więcej 8 minut. Przepustowość: 1800 os./h. Równocześnie planowano połączenie tej kolejki z prowadzącą z Krynicy przez Przełęcz Krzyżową aż do Czarnego Potoku. Plany były na tyle zaawansowane że przeprowadzono nawet wycinkę - jej efekty widoczne są do dziś - na stokach Góry Krzyżowej. W końcu jednak pomysł ten przepadł w gąszczu spraw urzędowych i raczej nie planuje się jego wznowienia.]

W związku z potrzebami rozwijającego się na Jaworzynie Krynickiej narciarstwa alpejskiego wykarczowano część lasów rosnących na płd., wsch. i płn. stokach.

Nazwa szczytu (jedna z popularniejszych w całych Beskidach) pochodzi od rosnącego niegdyś gęsto w tych stronach drzewa liściastego - jaworu. Przydomek "krynicka" częściej obecny był w nazwie hali podszczytowej, od lat 90-tych ugruntował się również w nazwie szczytu. Co ciekawe od szczytu jako od najwyższego we wsch. części Beskidu Sądeckiego nazwę swą wzięło jego pasmo wschodnie.

Na szczycie znajdują się 2 restauracje (wybudowane na potrzeby narciarzy) oraz wieża przekaźnikowa. Wierzchołek wieńczy zaś mały maszt z ustawionymi wokół niego ławkami. W jego pobliżu położony jest także ogródek meteorologiczny Pod nim natomiast (jakieś 10 min. na północ) położone jest schronisko PTTK, dyżurka GOPR i Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej COTG PTTK.

Widok ze szczytu jest bardzo rozległy i uważany często za najpiękniejszy (zakwalifikowany m.in. do Korony Najpiękniejszych Szczytów - według Beskidzkiego Forum) w Beskidzie Sądeckim - prof. Walery Goetel powiedział o nim: "[z Jaworzyny Krynickiej]... rozpościera się wspaniały widok. Panorama […] obejmuje morze szczytów beskidzkich i sięga aż po Tatry i góry Słowacji”.
Widać m.in. Tatry, cały Beskid Sądecki, część Beskidu Niskiego oraz spore partie polskich i słowackich pasm beskidzkich

Na szczyt prowadzą:
- GSB z Krynicy
- zielony szlak z Krynicy
- GSB z Runka
- zielony szlak ze Złockiego
____________________________________________________________

Radziejowa || 1262 m.n.p.m. || Beskid Sądecki

Radziejowa to najwyższy szczyt całego pasma Beskidu Sądeckiego oraz Pasma Radziejowej. Położona jest w grzbiecie głównym i kulminuje w jego centralnej części - niedaleko Rytra. Jej MDW (największe w całym Beskidzie Sądeckim) wynosi 533 m.

Radziejowa to zwornik dla dwóch północnych grzbietów - Jaworzyn oraz dla grzbietu Magorzycy. Najbliższymi sąsiadami Radziejowej są: w grzbiecie zachodnim Mała Radziejowa, w grzbiecie południowym Wielki Rogacz. Obydwa te grzbiety pokrywają się z grzbietem głównym, zaś w grzbietach bocznych najbliższymi sąsiadami są: w grzbiecie pn-wsch - Jaworzyny, a w pn nienazwany szczyt o kocie 1062 mnpm. Od Wielkiego Rogacza Radziejową oddziela Przełęcz Żłobki (Zawory), natomiast trzy pozostałe nie mają swej nazwy. Na pn-wsch zboczu małe naturalne jeziorko (ewnenement w Beskidzie Sądeckim) o nazwie Młaka. Z pd-zach zboczy spływają strumyki zasilające Czarną Wodę, z pn-wsch zaś Roztokę Małą. Radziejowa wznosi się nad dolinami tych własnie potoków. Pn-wsch zbocza obejmuje rezerwat Baniska.

Nazwa Radziejowa pochodzi najprawdopodobniej od nazwiska góralskiego Radziej, Radzieja, Radziejowski lub Radziejak (mniej prawdopodobne bo wówczas raczej by się nazywała Radziejakówka).

Szczyt dostęny jest czerwonoznakowanym Głównym Szlakiem Beskidzkim z dwóch stron: z Przehyby oraz z Wielkiego Rogacza. Trasa z Przehyby jest dłuższa, ale łatwiejsza i przy okazji zdobywa się cztery najwyższe wzniesienia Beskidu Sądeckiego (Wielką Przehybę /można zboczyć ze szlaku i podejść nań/, Złomisty Wierch, Małą Radziejową oraz Radziejową). Natomiast szlak z Wielkiego Rogacza pnie się bardzo ostro do góry i nie jest łatwy do pokonania (po deszczu podejście niemal niemożliwe).

Sam szczyt nie prezentuje walorów widokowych. Natomiast na wierzchołku znajdują się: Pomnik 1000-lecia chrztu Polski, tablica informacyjna Popradzkiego Parku Krajobrazowego oraz krzyż. Od października 2006 r. znajduje się tam też wieża widokowa co stanowi dodatkową atrakcję dla odwiedzających.

[Wieża ma ok. 20 metrów i została wykonana z drewna, a wszystko w ramach programu „Ochrona walorów przyrodniczo-krajobrazowych doliny Wielkiej Roztoki na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego”. Jej zbudowanie poprzedzało wyznaczenie "Rogasiowego szlaku" z doliny Roztoki. Wejście na wieżę jest dość trudne.]
____________________________________________________________

Wierch nad Kamieniem || 1083 m.n.p.m. || Beskid Sądecki

Wierch nad Kamieniem (1084 m.n.p.m.) - jest to trzeci pod względem wysokości szczyt w Paśmie Jaworzyny (15 w całym Beskidzkie Sądeckim) oraz drugi w grani głównej tegoż pasma (10 w grani głównej całego Beskidu Sądeckiego)...

Jego MDW wynosi 193 m., co stawia go na 3 miejscu wśród szczytów Beskidu Sądeckiego (i na 2 w Paśmie Jaworzyny) Wznosi się w grzbiecie głównym, nad dolinami: Łomniczanki, Składziszczańskiego Potoku i Roztoki Małej. Kulminuje w jego 10,8 km. Szczyt ten jest zwornikiem dla grzbietu w którym wznoszą się trzy nienazwane góry. Wierch nad Kamieniem to największe w tych górach skupisko jaskiń. Na jego zboczach znajduje się ich aż 9, w tym największa w całym Beskidzie Sądeckim - Jaskinia Niedźwiedzia. Pod wierzchołkiem położonych jest również sporo ostańców skalnych. Dwa najsłynniejsze i najwyższe zwane są Czarcią Skałą i Skamieniałą Córką. Wierzchołek otacza kilka polan: od południa Rechmanówka, poniżej niej Hala Turbacz (nazywana także Czerteżem), od pd - wsch Hala Krajnia, od zach. Hala Barnowska, zaś pod nią Hala Martynowa. Trzy ostatnie są dostępne znakowanymi szlakami. Pn - zach. zbocza obejmuje rezerwat "Barnowiec", chroniący tu stary drzewostan jodłowo-bukowy. Najbliższymi sąsiadami Wierchu nad Kamieniem są: od pn - wsch Hala Łabowska, od zach. Hala Pisana, natomiast od pn. nienazwany szczyt 748 m.n.p.m.

Nazwa Wierch nad Kamieniem pochodzi od położonych pod wierzchołkiem licznych wychodni skalnych, które nazywane są kamieniami.

Szczyt dostępny jest:

- szlakiem czerwonym z Hali Łabowskiej
- szlakiem czerwonym z Hali Pisanej
- ścieżką przyrodn. z Hali Łabowskiej
- ścieżką przyrodn. z Hali Pisanej

Ponadto w zimie przez szczyt przebiega znakowana na czerwono nartostrada (Hala Łabowska -> Hala Pisana), zaś w lecie zielony szlak konny (Hala Łabowska -> Hala Pisana), kolarskie: czerwony, Hala Łabowska -> Hala Pisana, a przez północne zbocza zielony Składziste -> Hala Łabowska.

Walory widokowe przezentują jedynie hale, gdyż sam wierzchołek jest zalesiony. Od niedawna znajduje się na nim plantacja drzewek, prowadzona przez PPK.

_____________________________________________________________

Huzary || 865 m.n.p.m. || Beskid Sądecki

Jest to drugi pod względem wysokości szczyt w Beskidzie Krynickim (Pasmo Jaworzyny Krynickiej), czyli bocznym grzbiecie odgałęziającym się od Czubakowskiej. W całym Beskidzie Sądeckim pod względem wysokości zajmuje 72 miejsce. Uchodzi za granicę turystyczną między Beskidami Wschodnimi, a Zachodnimi (część geografów włącza nawet Huzary w rejon Gór Hańczowskich, jednakże jest to rozumowanie błędne).
Jego MDW wynosi 131 m., co daje Huzarom 7 miejsce na liście najwybitniejszych szczytów Beskidu Sądeckiego (4 w samym Paśmie Jaworzyny Krynickiej). Stanowi punkt węzłowy dla rozgałęzionego grzbietu Góry Parkowej, ku któremu opada przez szeroką Przełęcz Romę. W niektórych źródłach grupa ta (od Huzarów i Góry Parkowej na południe, do Szwarcowej i Rakowskiego) nazywana jest Grupą Huzarów lub Huzarów i Góry Parkowej. Ponadto szczyt ten wysyła dwa inne grzbiety: pn.-zach. na Kotylnicę oraz płd. - wsch. ku Jaworzynkom. Dolna część zachodnich zboczy znajduje się w obrębie tzw. Parku Pułaskiego. Oprócz tego masyw ten wchodzi w skład Popradzkiego Parku Krajobrazowego, a ponadto jest terenem Leśnego Zakładu Doświadczalnego z Krynicy. Przez ten masyw przechodzi także granica administracyjna między Krynicą, a Tyliczem.

Nazwa Huzary jest jedną z najciekawszych, a zarazem najstarszych (polskiego pochodzenia) w Beskidzie Sądeckim. Przypuszczalnie pochodzi już z XVIII w., a niektóre źródła podają nawet XVII w. Rozbieżność polega na tym że są dwie wersje genezy tej nazwy. Pierwsza - bardziej prawdopodobna - mówi o bitwie jaką w masywie tym stoczyć mieli konfederaci barscy z wojskami austriackich huzarów (datowana przez niektórych na 1770 r.), zaś według drugiej ze swymi wojskami po odsieczy wiedeńskiej ze swymi wojskami wracał tędy król Jan III Sobieski, a Huzary to zniekształcona wersja słowa "husary". Etymologowie skłaniają się jednak ku pierwszej opcji, m.in. dlatego że okolice Tylicza były miejscem bardzo zaciętego oporu konfederatów barskich, a ślady po nich są - również w masywie Huzarów - znajdowane do dziś: szabla z wygrawerowaną datą 1747, granat armatni z okresu konfederacji oraz szczątki dawnych okopów. Wcześniej szczyt ten zwany był po łemkowsku Czerteżem, co w tym języku oznacza "wyrąb" lub "wykarczowany obszar". Do dziś część kartografów stosuje tą mniej popularną nazwę.

Huzary wpisały się w historie ratownictwa górskiego w Beskidzie Sądeckim. To w tym masywie prowadzona była pierwsza znana akcja ratownicza. Rzecz działa się w zimie 1925 r., kiedy siostry Janina i Maria Nitrybittówny, pobłądziły w czasie wycieczki narciarskiej w masywie Huzarów, podczas zejścia do Mochnaczki. Odnaleziono je następnego dnia w tej wsi u przypadkowych gospodarzy.

Huzary są największym węzłem szlaków w Beskidzie Sądeckim. Schodzą się tu wszystkie szlaki poza niebieskim. Tak więc na Huzary dotrzeć możemy:
- GSB z Krynicy
- GSB z Mochnaczki Niżnej
- zielonym szlakiem z Krynicy
- zielonym szlakiem z Wysowej
- czarnym szlakiem z Krynicy
- czarnym szlakiem z Tylicza
- żółtym szlakiem z Krynicy - Jakubika
- żółtym szlakiem z Przełęczy Roma.

Wszystkie te wycieczki są raczej nieforsowne i krótkie. W zimie trudniejsze orientacyjnie - czasem dochodzi do pobłądzeń, ale w lecie raczej łatwe. Ponadto przez szczyt przechodzi Małopolski Szlak Papieski im. Jana Pawła II, pokrywa się on jednak z wyżej wymienionymi.
Masyw bez widoków. W latach 90-tych ok. 10 min. od wierzchołka (przy zejściu szlaków zielonego, żółtego i czerwonego znajdował się bardzo ładny punkt obserwacyjny, obecnie jednak zarósł i pamiątką po nim zostało powalone drzewo, służące jako ławka (ok. 5 metrów nad ścieżką).
Kota pomiarowa zależnie od źródła waha się od 864-865 m.n.p.m

szmaragd

Wiesz strasznie mnie cieszy, że znalazł się tutaj taki wątek Smile

bo niestety mam wrażenie, że Beskid Sądecki jest zawsze pomijany;/
często mówi się o Beskidzie Śląskim, Żywieckim, czy wyspowym, a o Sądeckim tak trochę mniej ;/
więc fajnie, że to wszystko tutaj napisałeś Wink

hortensja

Świetne opisy szczytów i szlaków - dzięki, na pewno się przydadzą, gdy będę się wybierać w rejon Beskidu Sądeckiego. Najbardziej zainteresowała mnie Jaworzyna Krynicka, dopisuję ją sobie do listy szczytów do zdobycia Smile

kamilnejman

Bardzo ciekawie opisane, dzieki