 |
"FORUM O GÓRACH"
Forum na którym rozmawiamy na górskie tematy;) Data powstania Forum 13.06.2007
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Czy podoba ci się ten artykuł? |
| Jest super |
|
42% |
[ 3 ] |
| Jest OK |
|
57% |
[ 4 ] |
| Raczej słaby |
|
0% |
[ 0 ] |
| Beznadziejny |
|
0% |
[ 0 ] |
|
| Wszystkich Głosów : 7 |
|
| Autor |
Wiadomość |
WojtekB
Owczarek podhalański
Dołączył: 16 Cze 2007
Posty: 163
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Stalowa Wola
|
 Wysłany: Sob 19:59, 16 Cze 2007 Temat postu: Świnica - skąd ta nazwa? |
|
|
| Cytat: |
Świnica to jeden z najwyższych i najwybitniejszych szczytów Tatr Polskich. Położona jest w 1,7 km Grani Głównej Tatr Wysokich (licząc od Przełęczy Liliowe) i stanowi zwornik dla grani po której biegnie Orla Perć. Świnica jako szczyt wybitny otrzymała swą nazwę dosyć wcześnie. Jednak do tej pory tworzą się wśród tatrzańskich etymologów dyskusje gdzie leży jej geneza. Mamy do czynienia z dwoma wersjami. Pierwsza mówi o podobieństwie masywu Świnicy do świńskiego łba, gdzie uskok Niebieskiej Turni stanowi zakończenie pyska, grań od Świnickiej Kopy do Niebieskiej Turni jego przedłużenie, a Świnica uszy wraz z częścią przednią. Co ciekawe w niektórych książkach napotyka się tezy, iż chodzi tu o fragment od Niebieskiej Turni, aż do Pośredniej Turni, gdzie Niebieska Turnia miałaby stanowić grzbiet, zaś Pośrednia Turnia pysk. Druga z teorii zakłada, że próby zdobycia szczytu spełzywały na niczym ze względu na trudności. Góra, więc zachowywała się „po świńsku nie dając wejść na swój wierzchołek szturmującym go śmiałkom.
Bardziej prawdopodobna i obecnie częściej przyjmowana jest pierwsza wersja. Głównym argumentem za nią przemawiającym jest fakt, iż po raz pierwszy nazwa Świnica zanotowana została w 1772 r. (przez Andreasa Johanna Czirbesza), czyli przed narodzinami turystyki tatrzańskiej (przyjazdy naukowców) oraz przed pierwszą odnotowaną próbą wejścia (1805 r. - Stanisław Staszic). Po drugie dawne nazwy góry mówią o skale podobnej do świni - Świnia Skała, a nie o zachowywującej się po świńsku, gdyż wówczas nazwa brzmiałaby najprawdopodobniej Świńska Skała. Nie możemy też zapominać o zapominanych już nazwach z południowej strony, które w przypadku Świnicy wzorowane są na polskiej. Brzmią one: Sauberg (niemiecka), Koczahegy (węgierska) czy Svinia (słowacka), oznaczają odpowiednio: Maciora, Świńska Głowa i Świnia, które jednoznacznie sugerują podobieństwo wyglądu, a nie charakter. Historia tatrzańskiej etymologii każe też szukać rozwiązań nazewniczych zagadek wśród genez innych tatrzańskich, podobnie brzmiących toponimów. I tutaj znajdujemy kolejne przesłanki za przyjęciem pierwszej wersji. Zacząć trzeba od tego, że w Tatrach poza opisywaną górą nazwa „Świnica” (bądź podobna) występuje tylko dwa razy, a przecież mamy w tym paśmie wiele gór trudniej dostępnych i później zdobytych (Świnica już w 1867 r.). Ponadto jeden z dwóch podobnych toponimów - Goryczkowa Przełęcz Świńska - został tak nazwany ze względu na trudne podejście, więc gdyby nazwa Świnicy rzeczywiście pochodziła od tego też powinna być nazwana Świńską. Poza tym kiedyś Sarnia Skała była nazywana Małą Świnicą (drugi z toponimów), a po pierwsze ciężko sobie wyobrazić by ta łatwo dostępna góra też broniła się przed usiłującymi ją zdobyć, po drugie zaś nazwa Sarnia Skała odnosi się do podobieństwa góry do sarny, można zatem przypuszczać iż wcześniej wydawała się być podobna bardziej do świni i stąd pochodzi nazwa Mała Świnica. Zatem ewolucja nazwy w przypadku Sarniej Skały (Mała Świnica --- Sarnia Skała), choć odwrotna w ogólnych zarysach jest podobna do Świnicy (Świnia Skała --- Świnica). Koronnym argumentem optujących za pochodzeniem nazwy z powodu tego, iż nie dawała wejść na siebie jest fakt, że z Gubałówki Świnica wcale nie przypomina swym wyglądem świni. Można go jednak łatwo zbić, wszak nie wiadomo czy autorowi nazwy chodziło o widok z Gubałówki, a bardziej prawdopodobne, że z Doliny Pięciu Stawów (lub Doliny Gąsienicowej), skąd wygląd jest w miarę podobny do łba świni. Poza tym np. Żabi Mnich też wcale nie przypomina wyglądem zakonnika w kapturze, co jednak nie przeszkadza mu nosić swej nazwy. Pamiętajmy, że plastyczna wyobraźnia (zwł. górali) jest ciężka do zamknięcia w ramach i częstokroć nie do odgadnięcia. Być może chodzi tu o jakąś gwarową nazwę innego zwierzęcia (np. dzika), stwora bądź przedmiotu (chociażby jakiegoś narzędzia pomocnego przy pasieniu świni), które Świnica przypomina, zaś określenie to nie zostało zanotowane w żadnych źródłach. Niewykluczone też, że Świnica to jednak nawiązanie do świńskiego łba, a słowo to jest uproszczoną formą wyrażenia: „świni lica”.
Pomimo tych wszystkich argumentów też upierający się przy wersji drugiej mogą mieć swoje racje. Przede wszystkim dlatego, że wybitność Świnicy mogła „sprowokować” anonimowego juhasa, zielarza czy poszukiwacza skarbów znajdującego się w rejonach Hali Gąsienicowej do próby jej zdobycia, która była nieodnotowana. Możliwe jest też że nazwa odnosi się do częstego zasnuwania masywu Świnicy przez chmury i mgłę (świńska lub świnia pogoda?). Być może jednak chodzi tu o podejście, a Świnica jest po prostu zniekształconą formą słowa świńska. Ważne jest też (choć akurat świadczące na niekorzyść tej teorii), że Podhalanie rzadziej nadawali nazwy ze względu na jakieś wydarzenia związane ze szczytem (Wołoszyn, Pościel Jasińskiego, Szpiglasowy Wierch) niż ze względu na wygląd (Mnich, Krzesanica, Cubryna, Rysy, Giewont), choć oczywiście nie jest to wiążące w przypadku Świnicy. Wyżej zaprezentowane tezy pochodzenia nazwy są najbardziej prawdopodobne, choć oczywiście nie możemy wykluczać innej genezy. Zastanawiające jest np. dlaczego choć Świnica została zanotowana już w 1772 r. to następnym razem dopiero w 1807? Przez ten czas nazwana została m.in. Wołoszynią Górą. Może więc tędy biegł szlak wędrówki Wołochów, którzy prowadzili jakieś bydło nazywane przez miejscowych świniami bądź świnicami? Ciekawe jest też, że po raz pierwszy opisywana tutaj góra pojawia się nie jako Świnica, ale jako Świcina. Nie wykluczajmy zatem takiej możliwości, iż pochodzi ona od świtu (np. słońce po raz pierwszy pojawia się nad Halą Gąsienicową, wyłaniając się zza Świnicy) lub od świecenia (być może oświetlanie skał o określonej godzinie). Bardziej jednak prawdopodobne iż obie nazwy są zwykłymi pomyłkami kartograficzno - fleksyjnymi.
O wiele bardziej od pochodzenia nazwy znany jest jej rozwój. Dawne nazwy szczytu to: Granat (1736 r. Matjas Bel – „Notitia Hungariae”) – nazwa zbiorcza dla grani bocznej, biegnącej od Świnicy aż do Wołoszynów. Nazwa powtarzana przez Johanna Bucholtza i Chrystian Genersich. Wołoszynia Góra (1810 r. Stanisław Staszic) – w podobnym kontekście jak nazwa wcześniejsza (grań do Wołoszynów). Koscieloc M(aly? Mons?) – jest nazwą wprowadzoną przez Belszazara Hacqueta (1792 r.) i stanowi najprawdopodobniej błąd kartograficznym. Nazwa Świnica (zniekształcona jako Świcina), jak już wspomniałem pojawia się po raz pierwszy w 1772 r. (Andreas Joann Czirbesz). Po raz kolejny notowana jest jako Swinco Skała w 1807 r. (znów Chrystian Genersich) i od tej pory bywa zapisana jako Świnia Skała, Szwinia Skała, Dźwinia Skała. W pierwszej połowie XIX w. utrwaliła się nazwa Świnnica (po raz pierwszy notuje ją Ludwik Zejszner) i zapisywana jest aż do lat 20-tych ubiegłego wieku, kiedy pojawia się forma Świnica, zapisywana do dzisiaj. Po słowackiej stronie obecnie panuje nazwa Svnica, która jest słowacką wersją nazwy polskiej. Wcześniej po południowej stronie gór notowano nazwy: Svinnica, Szvinnicza, Szunnica, Svinia. W okresie ekspansji Niemców spiskich i oni dołożyli swoje tłumaczenia: Sauberg, Schweinskopf, Swinnicakegel czy Swinicaberg. Węgrzy zaś wcześniej zwali ją: Kocza-hegy lub Szornicza-kup.
Od Świnicy nazwy swe wzięły: Świnicka Przełęcz (l. 50 XIX w.), Świnicka Kopa, Świnicka Szczerbina Niżnia, Świnicka Szczerbina Wyżnia (wszystkie: 1951 r. – przewodnik „Tatry Wysokie” – Witold H. Paryski), Świnicka Kotlinka (Świnicki Kocioł), Świnicka Koleba (J.Nyka), Świnicka Ławka. Co ciekawsze brak podziału nazewniczego między dwoma, najwyższymi szczytami Świnicy. O ile wyższy nazywany jest nazywany Świnicą bez żadnych przeciwwskazań, o tyle dla tego mierzącego 2291 m.n.p.m. próbowano wymyślać różne nazwy: Świnica Taternicka, Mała Świnica. Obecnie najczęściej nazywa się ten wierzchołek Świnicą NW.
Jak więc widać możliwości pochodzenia nazwy Świnicy jest bardzo wiele. Jednak najwięcej argumentów możemy przyporządkować tezie mówiącej o podobieństwie wyglądu masywu do świńskiego łba, jest więc ona najbardziej prawdopodobna i najbardziej logiczna. Podobnie sądzą też autorzy większości książek i przewodników po Tatrach (właściwie jedyny wyjątek to „Bedeker Tatrzański”) stosując częściej wersję pierwszą. Obecnie możemy powiedzieć że na 80 % prawdziwą, bo na 100 % nie będzie nigdy. No, chyba że znajdziemy jakieś zapomniane źródła pomagające ją zidentyfikować.
Wojtek Bajak |
źródło: artykuly-tatrzanskie.eu.interia.pl/swinica-nazwa.html
Pozdrawiam
Wojtek Bajak (autor  )
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
 |
|
|
 |
tatromaniaczka
Gazda
Dołączył: 13 Cze 2007
Posty: 395
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: ok.Łodzi
|
| Wysłany: Sob 20:15, 16 Cze 2007 Temat postu: |
|
|
aktykuł oczywiście suuuper 
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
monik4a
Owczarek podhalański
Dołączył: 16 Cze 2007
Posty: 542
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Jaworzno
|
| Wysłany: Sob 21:00, 16 Cze 2007 Temat postu: |
|
|
Świetny artykuł i ma tyle informacji,że go chyba 10 min. jak nie dłużej czytałam. Naprawdę dobra robota
Pozdrawiam 
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
WojtekB
Owczarek podhalański
Dołączył: 16 Cze 2007
Posty: 163
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Stalowa Wola
|
| Wysłany: Sob 21:30, 16 Cze 2007 Temat postu: |
|
|
Dzięki
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
|
|
Możesz pisać nowe tematy
Możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
|
fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2002 phpBB Group
|
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Galerie
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
